وقتي زندگي حقوق‌بگيري ‌داريد (کارمند، معلم يا کارگر) و حقوق معيني ابتداي هر ماه به کارت اعتباريتان واريز مي‌شود هميشه به خود ميگوييد که چگونه پولتان را مديريت کنيد تا بتوانيد پس‌اندازي داشته باشيد يا آن را جايي سرمايه‌گذاري کنيد. البته هميشه برخي‌ها غر مي‌زنند که درآمدشان کفاف هزينه‌هاي ماهانه را نمي‌دهد، چه برسد به اينکه بخواهند پس‌انداز کنند. برخي ديگر هم غر مي‌زنند که پس‌انداز ما آنقدر کم است که نمي‌توانيم جايي سرمايه‌گذاري کنيم. خود من نيز زماني زندگي کارمندي (درآمد ثابت ماهيانه عادي) داشتم و با انجام اين روش توانستم وضع دخل و خرج را اول سامان بدهم و به مرور نيز براي انجام کارهاي ديگر پس‌انداز کنم.

در اينجا مي‌خواهيم اين تابو را بشکنيم و نشان دهيم که کساني که درآمد ثابت ماهانه  دارند(و يا حتي کساني که کسب‌و کار خود را دارند) نيز مي‌توانند زندگي خوبي را به مرور براي خود ايجاد کنند. بي‌حساب و کتاب بودن خرج، سونامي جيب شماست که همه چيز را به هم مي‌ريزد.

جدول 1: نخست يک دفتر برداريد و در صفحه اول آن با خط کش يک جدول 5ستونه مثل جدول زير را بکشيد، اين جدول دخل و خرج ساليانه شما خواهد بود.

در سطر اول (ايتداي دوره مالي) جمع موجودي نقدي (کيف پول، حساب بانکي و يا کارت اعتباري) را بنويسيد. در سطرهاي بعدي هر وقت درآمدي داريد در ستون درآمدها بنويسيد و انتهاي هر ماه نيز هزينه‌ها را (که از جدول زير استخراج مي‌شود) در ستون هزينه‌هاي آن ماه بنويسيد. يادتان باشد بايد هر شب هزينه‌هاي انجام شده در طول روز را يادداشت کنيد.

مانده نقدي هر سطر برابر مي‌شود با مانده نقدي سطر قبل (C) به علاوه درآمدهاي آن سطر (A) و منهاي هزينه‌هاي آن سطر (C). مثلا در سطر سوم مانده نقدي برابر مي شود با جمع مانده نقدي سطر قبل (260.000) و درآمدهاي سطر سوم (50.000) که مجموعا مي‌شود 310.000 و سپس کسر هزينه‌ها (0) که مي‌شود همان 310.000 .

پس از دريافت حقوق ماه، و کسر هزينه‌ها (اقساط و قبوض+ پيش‌بيني هزينه‌هاي ماه)، بهتر است مبلغي که مي‌ماند (240.000) را نصف کرده (120.000) و بخشي را براي خريد پوشاک يا مسافرت در ماههاي آينده نيز  نگهداريد و بقيه را در يک حساب بانکي (که ترجيحا داراي کارت اعتباري نباشد) پس‌انداز کنيد و بقيه را نيز در يک حساب سهل‌الوصول‌تر نگهداري کنيد.

جدول 2: در صفحات بعد جدول ديگري بکشيد که خرج‌هاي ماهيانه را در آن بنويسيد. دقت کنيد که منظور از گروه، "گروه هزينه‌" مي‌باشد، يعني اينکه آيا مربوط به هزينه‌هاي "مواد غذايي" است يا "پوشاک" يا "کرايه حمل و نقل" يا "تفريح" و غيره. در انتهاي ماه هزينه‌ها را جمع کرده و در جدول يک بنويسيد.

بعد از چند ماه وقتي هزينه‌هاي روزانه را مي‌نويسيد، مي‌توانيد تخمين بزنيد که هرماه براي هر بخش از نيازهاي روزمره مثل غذا يا کرايه تاکسي و غيره چقدر هزينه مي‌کنيد. پس در ابتداي ماه فقط به اندازه هزينه‌هاي روزمره در کارت خود نگه داريد. سپس اقساط آن ماه را در اولين فرصت پرداخت کنيد، زيرا حتي اگر قرار باشد مثلا 28‌ام اين ماه قسطي را پرداخت کنيد تا آن روز با پولتان کار نخواهيد کرد!

تحليل هزينه‌هاي ماهيانه و کنترل آنها يکي از ضروريات زندگي است، چه کارمند باشيد يا صاحب يک شرکت بزرگ. براي اين کار لازم است بر اساس جدول 2 استخراج کنيد که در ماه گذشته چند تومان بابت هزينه‌هاي مواد غذايي صرف کرده‌ايد، چند درصد بابت خريد سي‌دي، چند درصد هم به دليل تنبلي و ديرازخواب بيدارشدن آژانس گرفته‌ايد يا مسيري که مي توانستيد با اتوبوس برويد با تاکسي رفته‌ايد. اين کار باعث مي‌شود به مرور هزينه‌هاي زائد زندگي خود را شناسايي کنيد و همچنين با اولويت بندي، هزينه‌ها را به سمت موارد با اهميت‌تر متمايل کنيد.

سبک زندگي خوب: اگر هر روز با تاکسي به محل کار مي‌رويد نشانه يک زندگي خوب نيست، بلکه بهتر است به جاي آن آخر هفته با خانواده پارک برويد و در کنار خانواده‌تان يک غذاي خوب نوش‌جان کنيد يا چندماه يکبار به يک مسافرت برويد. و اين جز با اصلاح هزينه‌ها (و نه الزاما کاهش آنها) ممکن نخواهد بود، و اين مطلب هم به دنبال کمک کردن به شما در اصلاح هزينه‌ هاست.

پس‌انداز يا جمع‌کردن پول براي خرج‌‌هاي قلمبه؟
اما مبلغ باقيمانده را پس‌انداز کنيد، اين پس‌انداز پولي نيست که وقتي خواستيد تلويزيون خانه را بروز کنيد، حساب پس‌اندازتان را خالي کنيد. بلکه اين پول پس‌انداز است و براي روز مبادا. روز مبادا يعني وقتي که ناگهان به پول زيادي احتياج داريد، مثلا وقتي ناگهان با يک پيشنهاد خوب براي سرمايه‌گذاري يا شراکت روبرو مي‌شود يا خداي ناکرده يکي از اعضاي خانواده دچار بيماري مي‌شود. هيچ وقت نگويي که "با پول کارمندي که نمي‌شود سرمايه‌گذاري کرد"،‌زيرا اين باعث مي‌شود شما همه پولتان را خرج اقلام مصرفي و تجملي کنيد و هيچ سرمايه‌اي نداشته باشيد. بايد ياد بگيريد که هر چند که شما کارمند هستيد ولي باز ميتوانيد پولتان را جايي سرمايه‌گذاري کنيد. يکي از روشهاي خوب سرمايه‌گذاريهاي کوچک بورس است، کافي است کمي در آن زمينه مطالعه کنيد و مدتي روزنامه‌هاي اقتصادي را با دقت مطالعه کنيد. راه ديگر (که البته خيلي توصيه نمي‌کنم) خريد سکه طلا به عنوان پولي است که ارزش آن در طول زمان آن کاهش نمي‌يابد (داراي ارزش زماني ثابت يا مثبت است).

نکته‌اي در مورد اثرات پرداخت خمس: پرداخت خمس که يکي از ديونات شرعي ماست متاسفانه به فراموشي سپرده شده است و خيلي با بهانه‌هايي سعي مي‌کنند از آن فرار کنند. خمس يکي از ديوني است که هيچ کس جز خود ما بر اداي آن تسلط نخواهيم داشت. اما تجربه شخصي من و بسياري از کساني که مقيد به پرداخت خمس هستند (صرفنظر از ميزان درآمد) اين است که پرداخت خمس برکت مال را زياد مي‌کند. به زبان ساده‌تر زماني که خمس پرداخت مي‌کنم خيلي از هزينه‌هاي ناگهاني برايم ايجاد نمي‌شود و در نتيجه هزينه‌هاي زندگيم کاهش مي‌يابد. حتي در جاهايي درآمدهايي نصيبم مي‌شود که فکرش را نمي‌کردم و يا پيش مي‌آيد که کالايي را ارزانتر از قيمت عادي خريداري کنم. به عنوان مثال خانه‌اي با حدود 11 درصد قيمت پايين‌تر خريداري کردم که همه اطرافيان هم متعجب شده بودند. و حتي گمان مي‌کردند خانه ايرادي داشته است. به هر حال مي‌توانيد در مورد اينکه آيا شما موظف به پرداخت خمس هستيد يا نه از دفتر مرجع خود استفتاء نماييد. پس پيشنهاد مي کنم در پايان سال مالي خود، از جدول زير براي محاسبه خمس خود استفاده کنيد.